Kalemegdan i Beogradska tvrđava

Beogradska tvrđava podignuta je na grebenu iznad ušća Save u Dunav u razdoblju od I do XVIII vijeka kao kompleks odbrambenog karaktera. Tvrđava je danas svojevrstan muzej historije Beograda. Ovu cjelinu čine sama Beogradska tvrđava, podijeljena na Gornji i Donji grad, i park Kalemegdan.

Prema Beogradskoj tvrđavi vode ulice Knez Mihailova i Uzun Mirkova. Na tom pravcu su glavne tvrđavske kapije – Stambol-kapija (unutrašnja i spoljna) i Sahat-kapija. U srednjovijekovno utvrđenje ulazilo se sa istočne strane (pored današnjeg Zoološkog vrta), kroz Zindan-kapiju i Despotovu kapiju Gornjeg grada. Donjem gradu prilazi se Bulevarom vojvode Bojovića (Vidin-kapija) i iz Karađorđeve ulice (Mračna kapija).

Unutrašnja i Vanjska Stambol kapija

Vanjska Stambol kapija grada Beograda na izlasku iz varoši. Budući da je kroz nju vodio drum u pravcu Istanbula (Stambola), po tome je dobila i naziv. Stambol kapiju napravili su Austrijanci za vrijeme svoje vladavine sjevernom Srbijom 1718-1739. godine, a legenda kaže da je kapiju podigao Ernst Gideon fon Laudon.

Unutrašnja Stambol kapija nalazi se preko puta Velikog ravelina — trougaonog isturenog prostora koji su Turci zvali Sultan-tabija, koji je ojačan zidom od opeke što je služio kao zaštita prolaza od frontalne vatre sa strane Kalemegdana — gde je danas smješten Prirodnjački muzej.

Sagrađena je u osamnaestom vijeku od fino tesanih kamenih blokova, ima poluobličasti svod, posjeduje istovjetna masivna vrata kao i Spoljašnja Stambol-kapija, a ima i brojne prostorije, kazamate, magacine i komunikacije u masivu zida. Branila se pomoću dva snažna isturena bastiona sa lijeve (zapadne) i desne (istočne) strane.

Drvenim je mostom povezana sa Sahat-kapijom, a sa strane ravelina joj se prilazi preko nasipa, na čijem je mjestu nekada isto tako bio pokretni most; odatle, lijevo je Spoljna Stambol-kapija, a desno Karađorđeva.

Karađorđeva kapija

Smještena je na zapadnom kraju Velikog ravelina, sazidana je u osamnaestom vijeku, a sadašnje je ime dobila po voždu koji je prilikom oslobađanja grada prvo kroz nju kročio.
Skoro dva i po vijeka bila je zazidana, a otvorena je i preimenovana tek nakon Drugog svetskog rata.

Sahat-kapija i kula

Naslanja se na srednjovijekovni zid Gornjeg grada, a podigli su je Austrijanci krajem sedamnaestog vijeka. Zapravo, projektovao ju je mletački inženjer Andrea Kornaro, pripadnik stare tamošnje patricijske kuće čijih se osam palata niže duž Grand-kanala u Veneciji, pa je zato ponekad nazivaju i Kornarovom kapijom.
Kapija je drvenim mostom povezana sa Unutrašnjom Stambol-kapijom

Sahat-kula je sazidana u periodu 1740—1790. godine, u pitanju je osmougaona barokna građevina na kojoj se nalazi časovnik po kojem je dobila ime, ne samo ona, već i sama kapija.

Južna kapija

Zapadno od Sahat-kapije i vrlo blizu nje, smještena je ova građevina koja je sve do 1988. godine bila zazidana i zaslonjena građevinom iz novijeg doba. Kao i veći broj drugih kapija u Gradu, podignuta je od kamena u osamnaestom vijeku, na mjestu neke starije. Danas se u njenim unutrašnjim prostorijama nalazi muzejska postavka koja je posvećena razvoja tvrđave.

Kralj-kapija

Nazivaju je i Zapadnom, a sazidali su je austrijski inženjeri na mjestu starije, srednjovijekovne kapije, i to oko 1725. godine, na suprotnom kraju Despotove kapije. Baroknog je stila, poseduje poluobličasti svod kao i mnoge druge habzburške „dveri“ Beograda, ima prostorije u unutrašnjosti bedema, a sa spoljne strane pokretni most. Do nje se silazi kratkim stepeništem pored Rimskog bunara.

Despotova kapija i kula

Sazidane su tokom kasnog srednjoviekovlja, u vrijeme vlasti despota Stefana Lazarevića, između 1404—1427. godine.

Ova masivna četvorougaona kapija u severoistočnim unutrašnjim zidinama prema Dunavu, tokom srednjeg je vijeka bila jedan od dva glavna ulaza u tvrđavu. Mostom je povezana sa Zindan-kapijom, a prateća kula podignuta oko 1405. godine svojevrsni je simbol čitave utvrde zbog svog srpskog karaktera, i maltene romantičnog, čak bajkovitog izgleda koji poseduje. Kula danas služi kao sjedište Astronomskog društva „Ruđer Bošković“ i njegove Narodne opservatorije, gde se mogu posmatrati nebeska tijela; u njenim unutrašnjim prostorijama nalazi se i i stalna tematska postavka.

Zindan-kapija

Skupa sa Despotovom, sa kojom dijeli taj romantični i bajkoviti izgled i sa kojom je povezana iznutra, bila je tokom srednjeg vijeka glavni i čak najbolje utvrđeni ulaz u tvrđavu; zapravo njih dvije predstavljaju relativno dobro očuvani i autentični srednjovekovni ambijent Gornjeg grada.

Lučno je zasvođena, poseduje nusprostorije, ima viseći most ispred, masivna vrata sa krilima okovanim gvožđem i dve identične okrugle kule na bokovima.

Mračna kapija

Smještena je na savskoj strani, i ime duguje tami koja u njoj vlada. Renovirana je prije desetak godina, skupa sa okolnim kompleksom.

Vidin-kapija

U pitanju je istočna kapija prema Dorćolu, a sazidali su je Austrijanci u osamnaestom vijeku. Na njenim su bokovima nekada postojale dvije kule, pa je bila nalik Zindan-kapiji, ali su ih Nijemci porušili 1944. godine.

Kalemegdan

Najljepši je i najveći beogradski park, prostire se na 66 hekatara, a istovremeno je i najznačajniji kulturno-historijski kompleks, u kojem dominira Beogradska tvrđava iznad ušća Save u Dunav gdje imate predivan pogleda na ove dvije rijeke.

Naziv Kalemegdan odnosi se samo na prostorni plato oko Tvrđave koji je osamdesetih godina 19. vijeka pretvoren u park. Plato je, dok je Tvrđava bila glavno vojno uporište Beograda, služio da se neprijatelj osmotri i sačeka za borbu; zbog toga i njegovo ime potiče od turskih riječi “kale” – grad, to jest tvrđava i “megdan” – polje. Turci su Kalemegdan nazivali i Fićir-bajir što znači “brijeg za razmišljanje”.

Centralni ulaz najjednostavniji i najomiljeniji kod većine turista je iz Knez Mihailove ulice. Na samom početku vas čeka malo šetalište gdje često često zna da bude raznih prodajnih izložbi na kojima se mogu naći raznorazne rukotvorine majstora starih zanata, domaći proizvoda poput meda, slatkog, pekmeza, zimnice… Ili pak rukotvorine u vidu raznoraznh figurica, pletiva, balona, šećerne pjene i drugo.

Spisak znamenitosti za posjetu na Kalemegdanu:

• Crkva Ružica na Kalemegdanu
• Kapela Svete Petke na Kalemegdanu
• Rimski bunar na Kalemegdanu
• Vojni muzej na Kalemegdanu
• Barutana na Kalemegdanu
• Kula Nebojša na Kalemegdanu
• Spomenik pobedniku na Kalemegdanu
• Opservatorija na Kalemegdanu
• Grobnica Narodnih heroja na Kalemegdanu
• Spomenik zahvalnosti Francuskoj
• Karađorđev top
• Spomenik srpskim i ruskim borcima, oslobodiocima Beograda
• Umetnički paviljon Cvijeta Zuzorić
• Prirodnjački muzej
• Zoološki vrt
• Japanska česma

Spomenik zahvalnosti Francuskoj

Spomenik zahvalnosti Francuskoj je skulptura vajara Ivana Meštrovića. U park Kalemegdan je postavljena 11. novembra 1930. godine u znak uzajamne pomoći i prijateljstva dva naroda – Srbije i Francuske – tokom Prvog svjetskog rata.

Spomenik pobjedniku

Pobjednik je naziv trijumfalnog spomenika podignutog na Gornjem gradu 1928. godine. Lociran je na velikom platou Kalemegdana, odakle se pruža izvrstan pogled na ušće Save u Dunav i Novi Beograd.Pobjednik je rad čuvenog kipara Ivana Meštrovića. Zbog svoje lokacije i pogleda, predstavlja nezaobilaznu lokaciju za odmor, slikanje i uživanje u pogledu. Razlog zbog koga je ovaj spomenik postavljen tako da predstavlja jedan od simbola ne samo tvrđave Kalemegdan već i samog Beograda, jeste desetogodišnjica proboja solunskog fronta. Odatle, brzo i jednostavno silazi do Rimskog bunara, specifičnog “rezervoara” za vodu.

Rimski bunar na Kalemegdanu

Rimski bunar se nalazi na jugozapadnom bedemu Gornjeg grada, neposredno uz spomenik Pobjedniku i Kraljeve kapije. Za posjetioce je otvoren preko dana u ljetnjem periodu i posjeta se naplaćuje 200 dinara. Naziv koji nosi je potpuno pogrešan a razlog tome je što je građen u 18. veku. Bio je centralni objekat za snabdevanje austrougarske vojske vodom u slučaju opsade Beogradske tvrđave. Nije bio klasičan bunar već cisterna – u njegovoj blizini ne postoji ni jedan jedini izvor vode. “Bunar” se puni površinskom vodom sa platoa Gornjeg grada, sliva kroz propusno tlo i puni bunar. Bez obzira na to što je naziv pogrešan, posjeta Rimskom bunaru pruža jedinstveni doživljaj vraćanja u daleka vremena koja je teško opisati

Ako nastavite dalje, prolaskom kroz Karađorđevu kapiju, dolazi se do slijedećeg dijela Kalemegdaanske tvrđave, koji vodi do čuvene Stambol kapije. Lijevo od nje je vojni muzej, specifična cjelogodišnja postavka djelimično na zatvorenom, djelimično na otvorenom:

Vojni muzej Kalemegdan

Pored mnogobrojne vojne artiljerije, tenkova, granata, pa čak i nekoliko torpeda iz perioda prvog i drugog svjetskog rata, koji su izloženi na otvorenom dijelu tvrđave, Vojni muzej je institucija koja sakuplja, proučava i prikazuje različite predmete za pješadijsku vojnu upotrebu – oružje, uniforme, ratne zastave dokumenta i umjetnička djela sa vojnom tematikom.

Kalemegdanska Narodna opservatorija

Nezaobilazna atrakcija za najmlađe je i narodna opservatorija na Kalemegdanu koja se nalazi se u Dizdarevoj kuli. Otvorena je svakog dana od 9 do 16 časova a ulaz je besplatan.
Na samom dnu tog dijela tvrđave, stepenicama ispod opservatorije, nalazi se dvije “skrivene” svetinje: Bogorodičin crkva Ružica i kapela Svete Petke.

Bogorodičina crkva Ružica Kalemegdan

Nekadašnji barutni magacin pretvoren u vojnu crkvu, na ulazu se nalaze figure srednjovijekovnog srpskog viteza i vojnika iz I svjetskog rata. Bogorodičina crkva Ružica je crkva locirana na sjeveroistočnom predgrađu Beogradske tvrđave i zajedno sa Crkvom Svete Petke spada udijelove Kalemegdana koji zbog svoje “skrivene” lokacije često bivaju propušteni od strane turista.

Crkva Svete Petke Kalemegdan

Kapela svete Petke nalazi se u Donjem gradu. Podignuta je na mjestu takozvanog “čudotvornog izvora” tik uz crkvu Ružicu. Ambijent crkve dopunjava i mit o sv. Petki i ljekovitoj vodi koja izvire ispod same crkve.

Crkva Ružica na Kalemegdanu

Crkva Ružica je najstarija crkva u Beogradu. Njena jedinstvena priča, lusteri sačinjeni od čaura različitog oružija i oficirksih sablji, čine ovu crkvu jedinstvenom atrakcijom Beogradske tvrđave i nezaobilaznom destinacijom za sve posjetioce.

Sadašnja crkva Ružica je nekada bila  barutni magacin koji je pretvoren u vojnu crkvu negdje oko 1867. godine. Tačna godina izgradnje kao i ko ju je sagradio, umjesto crkve srušene u turskom periodu, nije poznato do dan danas. Ono oko čega se istraživači slažu jeste da je crkva Ružica najstarija crkva u Beogradu.

Veliki barutni magacin – Barutana

Veliki barutni magacin, ili Barutana kako narod voli da naziva ovu građevinu, jedna je od najneobičnijih podzemnih ukopina na stijeni zapadnog podgrađa kalemegdanske tvrđave, odnosno Dunavske padine.
Sagrađena je tokom velike rekonstrukcije Beogradske tvrđave – Kalemegdana – koju su obavili Austrijanci u period između 1719. i 1739. godine.
Ispod barutane, pruža se pogled na izdvojeni objekat, koji bez obzira na poziciju ima veliki značaj za čitavu tvrđavu. To je kula Nebojša, po mnogo čemu značajna – ne samo kao bedem odbrane i osmatranja.

Kula Nebojša

Kula Nebojša je locirana u Donjem gradu u blizini Dunava, na nekadašnjem ulazu u Dunavsko pristanište. Za vreme vladavine Turaka, u njoj je pogubljen grčki revolucionar Riga od Fere, a kula je dobila ime negacijom glagola “bojati se” (ne boj se), kako bi se naglasilo da se kula ne boji ni jednog jedinog neprijatelja i da je neosvojiva.

Grobnica narodnih heroja

Grobnica narodnih heroja – kao što joj i samo ime kaže, predstavlja počivališta ljudi koji su zadužili narod tokom Drugog svetskog rata. Nalazi se na produžetku Velikog savskog šetališta i izgrađena je 1948. godine.

Spomenik oslobodiocima Beograda

Spomenik srpskim i ruskim borcima, oslobodiocima Beograda: U čast ruskim i srpskim vojnicima, poginulim u odbrani Beograda tokom Prvog svjetskog rata, na Kalemegdanskoj tvrđavi je 2014. godine svečano otkriven spomenik u obliku krsta s uklesanim likom Svetog Đorđa Pobedonosca.

Umjetnički paviljon Cvijeta Zuzorić

Umjetnički paviljon Cvijeta Zuzorić je izložbena zgrada unutar parka Mali Kalemegdan. Nalazi se uz jugoistočni front Kalemegdanske tvrđave a podignuta je tokom 1927. i 1928. godine po projektu arhitekte Branislava Kojića u duhu art deko pravca.

Prirodnjački muzej

Prirodnjački muzej je jedna od najstarijih srpskih nacionalnih ustanova. On predstavlja jedini muzej tog tipa a po bogatstvu i raznovrsnosti izloženih primjeraka ovaj muzej je jedan od najznačajnijih u jugoistočnom dijelu Evrope. Osnovan je 1895. godine i ponio je ime Jestastvenički muzej srpke zemlje.

Zoološki vrt

Zoološki vrt, ili Beo zoo vrt, ili Vrt dobre nade. Sve su to nazivi za gradski zoološki vrt koji se nalazi u centru grada podno tvrđave Kalemegdan. Lokacija je, inače, poznata kao Mali Kalemegdan.

Japanska česma

Jedna od najsvježijih građevina posvećena je zahvalnosti prijateljskom narodu Japana, u čiju čast je izgrađena česma, na kojoj “putnici namjernici” mogu da se okrijepe i upoznaju sa dobročinstvima ovog dalekoistočnog naroda.

---

Ulaznice i radno vrijeme za Beogradsku tvrđavu

Opis	Cijena
Sahat kula (Gornji grad)
Odrasli	80,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri:	40,00 Din
Rimski bunar (Gornji grad)
Odrasli	120,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri	60,00 Din
Kula Nebojša (Bulevar Vojvode Bojovića)
Odrasli	200,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri	100,00 Din
Veliki barutni magacin (Donji grad)
Odrasli	200,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri	100,00 Din
Vojni bunker (Gornji grad)
Odrasli	100,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri:	50,00 Din
Kazamati (Gornji grad)
Odrasli	300,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri	250,00 Din
OBJEDINJENA ULAZNICA - Kula Nebojša, Sahat kula, Rimski bunar, Veliki barutni magacin i Vojni bunker
Odrasli	450,00 Din
Učenici, studenti, penzioneri:	350,00 Din
[wp-svg-icons icon="info-2" wrap="i"] Objedinjena ulaznica nije vremenski ograničena i ne podrazumeva posetu svim objektima u istom danu.
Radno vrijeme :
Utorak – Nedelja	11.00 – 19.00 (1. april – 30. septembar)
Utorak - Nedjelja	10.00 – 17.00 (1. oktobar – 31. oktobar)

---

Detaljnu mapu svih turističkih atrakcija u Beogradu, možete pogledati ovdje